۱٫ پیامبر اکرم(ص): «إِنَّ لِلْمَسَاجِدِ أَوْتَاداً الْمَلَائِکَهُ جُلَسَاؤُهُمْ إِذَا غَابُوا افْتَقَدُوهُمْ وَ إِنْ مَرِضُوا عَادُوهُمْ وَ إِنْ کَانُوا فِى حَاجَهٍ أَعَانُوهُمْ»[۲]؛ در مساجد انسان‌هاى ثابت قدمى همچون میخ وجود دارند که ملائکه با آنان مأنوس و همنشین هستند. هنگامى که از مسجد غیب می شوند در پى آنها هستند و هنگامى که بیمار می شوند به عیادت آنها می روند و هر وقت در کارها احتیاج به کمک داشته باشند به کمک آنها می شتابند.
۲٫ رسول اکرم(ص): «الْمَسَاجِدُ سُوقٌ مِنْ أَسْوَاقِ الْآخِرَهِ قِرَاهَا الْمَغْفِرَهُ وَ تُحْفَتُهَا الْجَنَّهُ»[۳]؛ مساجد، بازارى از بازارهاى آخرت است، پذیرایى آن مغفرت و هدیه آن بهشت است.
۳٫ امام علی(ع): «لَیْسَ لِجَارِ الْمَسْجِدِ صَلَاهٌ إِذَا لَمْ یَشْهَدِ الْمَکْتُوبَهَ فِى الْمَسْجِدِ إِذَا کَانَ فَارِغاً صَحِیحاً»[۴]؛ همسایه مسجد اگر مانعى برایش نبوده و سالم باشد و در این حال براى نماز واجب در مسجد حاضر نشود، نمازش مقبول درگاه الهى نخواهد بود.
۴٫ رسول اکرم(ص): «لا تُزَخْرِفُوا مَسَاجِدَکُمْ کَمَا زَخْرَفْتِ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَى بِیَعَهُمْ»[۵]؛ مساجد خود را با طلا زینت نکنید، هم‌چنان که یهود و نصارى معابد خود را با طلا زینت نمودند.
۵٫ رسول خدا(ص): «لاتَجْعَلُوا الْمَسَاجِدَ طُرُقاً حَتَّى تُصَلُّوا فِیهَا رَکْعَتَیْنِ»[۶]؛ مساجد را گذرگاه و محل عبور خود قرار ندهید، مگر اینکه دو رکعت نماز در آن به جای آورید.
۶٫ امام صادق(ع): «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ لَمْ یُوَقِّرِ الْمَسْجِدَ….»[۷]؛ ملعون است، ملعون است کسى که مسجد را تعظیم نکند… .
۷٫ امام صادق(ع): «إِذَا أَذَّنْتَ فَلا تُخْفِیَنَّ صَوْتَکَ فَإِنَّ اللَّهَ یَأْجُرُکَ مَدَّ صَوْتِکَ فِیهِ»[۸]؛ در هنگام اذان گفتن، صدایت را کوتاه نکن، چرا که خداوند به میزان بلند کردن صدا تو را پاداش میدهد.
۸٫ رسول خدا(ص): «… وَ مَنْ أَرَادَ أَنْ لَا تَأْکُلَهُ الدِّیدَانُ تَحْتَ الْأَرْضِ فَلْیَسْکُنِ الْمَسَاجِدَ…»[۹]؛ …. هر کس بخواهد کرم‌ها (جسد) او را در زیر زمین نخورند بایستى مساجد را جارو نماید… .
۹٫ پیامبر اکرم(ص): «مَن کانَتِ المَساجِدُ بَیتَهُ ضَمِنَ اللهُ لَهُ بِالرٌّوحِ وَالرّاحَهِ وَالجَوازِ عَلَی الصِّراطِ»[۱۰]؛ هرکسی که مسجدها خانه اش باشد، خداوند آسایش و آرامش و عبور از صراط را برای او ضمانت می‌کند.
۱۰٫ رسول خدا(ص): «کل جلوس فى المسجد لغو الا ثلاثه: قرائه معمل او ذکر الله او سائل عن علم»[۱۱]؛ هرگونه نشستى در مسجد بیهوده است، مگر اینکه براى سه کار باشد: خواندن قرآن، خدا را یاد کردن، و یا دانش اندوختن.
۱۱٫ على(ع): «مَنِ اختَلَفَ اِلَی المَسجِدِ اَصابَ اِحدَی الثَّمانِ؛ اَخاً مُستَفاداً فِی اللهِ، اَو عِلماً مُستَطرَفاً اَو آیَهً مُحکَمَهً اَو یَسمَعُ کَلِمَهً تَدُلُّ عَلی هُدیً، اَو رَحمَهً مُنتَظَرَهً، اَو کَلِمَهً تَرُدُّهُ عَن ردی، اَو یَترُکَ ذَنبا خَشیَهً اَو حَیاءً»[۱۲]؛ کسی که به مسجد رفت وآمد می کند، یکی از منافع هشت گانه نصیب او می شود: برادری مفید و باارزش در راه خدا، یا علم و دانش نو، یا دلیل و برهان محکم [برای تثبیت عقاید]، یا کلماتی که موجب هدایت شود [می شنود]، یا رحمت مورد انتظاری [شامل حال او می شود]، یا مواعظی که او را از فساد و گناه بازدارد، [می شنود،] یا به خاطر ترس یا حیا و آبروی خود گناهی را ترک می کند.
۱۲٫ پیامبر اکرم(ص): «من سمع النداء فى المسجد فخرج من غیر عله فهو منافق الا ان یرید الرجوع الیه»[۱۳]؛ کسى که در مسجد صداى اذان را بشنود و بدون عذر از مسجد خارج شود (منافق) است، جز اینکه قصد برگشت به مسجد را داشته باشد.
۱۳٫ رسول خدا(ص): من کان القرآن حدیثه، المسجد بیته بنى الله تعالى له بیتا فى الجنه»[۱۴]؛ کسى که کلام و ذکرش تلاوت قرآن باشد و مسجد خانهاش، خداوند متعال خانه‌اى را در بهشت برایش مهیا سازد.
۱۴٫ پیامبر اکرم(ص): «من بنى الله مسجداً یعبد الله فیه من مال حلال بنى الله له بیتاً فی الجنه من در و یاقوت»[۱۵]؛ هر کسى که از مال حلال مسجدى را بسازد که خداوند در آن عبادت شود خداى تعالى در بهشت خانه اى از در و یاقوت برایش میسازند»
۱۵٫ پیامبر اکرم(ص): «من بنى لله مسجداً لا یرید به ریاء و لا سمعه بنى الله له بیتاً فى الجنه»[۱۶]؛ هر کسی براى خدا مسجدى را بسازد و آنرا براى ریا و خودنمایى به کار نبرد خداى تعالى در بهشت خانه ای براى او بنا می کند.»
۱۶٫ رسول اکرم(ص): «اذا نزلت العاهات و الآفات عوفى اهل المسجد»[۱۷]؛ هنگامى که مشکلات و بلاها (براى اهل زمین) نازل می شود اهل مساجد در امانند.»
۱۷٫ رسول اکرم(ص): «الغدو و الدواج الى المساجد من الجهاد فى سبیل الله»[۱۸]؛ شب و روز به سوی مسجد شتافتن از اقسام جهاد کردن در راه خداست.
18. پیامبر اکرم(ص): «انّ المومن مجلسه مسجده»[۱۹]؛ همانا مجلس مؤمن مسجد است.
۱۹٫ پیامبر اکرم(ص) به ابوذر فرمود: «یا اباذر من اجاب داعى الله و احسن عماره مساجد الله کان ثوابه من الله الجنه فقلت: کیف تعمیر مساجد الله؟ قال: لا ترفع الاصوات فیها و لا یخاض فیها بالباطل و لا یشترى فیها و لا یبایع و اترک الغو مادمت فیها فان لم یفعل فلا تلومن یوم القیامه الا نفسک»[۲۰]؛ اى ابوذر! کسى که دعوت خدا را جواب گوید و در تعمیر مساجد خدا نیکو بکوشد پاداشش از جانب خدا بهشت برین است. ابوذر میگوید: گفتم: چگونه تعمیر کند مساجد خدا را؟ پیامبر (ص) فرمود: صداها در آن بلند نشده و به امور و مطالب باطله پرداخته نشود و محل خرید و فروش نگردد، و مسائل بیهوده را ترک کن تا وقتى در مسجد هستی، پس اگر این کارها را انجام ندهى و به توصیه‌هایم عمل نکنی، در روز قیامت که حقیقت آشکار می‌شود و هر کس جزاى عملش را می‌بیند، جز خویشتن را نباید ملامت کنی.
۲۰٫ پیامبر اکرم(ص): «سیأتی على الناس زمان لا یبقى من القرآن لا رسمه و من الاسلام الا اسمه یسمون به و هم ابعد الناس منه، مساجدهم عامره و هى خراب من الهدی»[۲۱]؛ به زودى زمانى بر مردم خواهد آمد که از قرآن جز نوشته‌اش و از اسلام جز نامش باقى نمی‌ماند. مردم به اسم مسلمان، ولى دورترین مردم از حقیقت اسلامند. مساجدشان از نظر ساختمانی، آباد و از لحاظ هدایت خراب است….
۲۱٫ رسول خدا(ص): «أَلَا إِنَّ بُیُوتِی فِی الأرْضِ الْمَسَاجِدُ تُضِی ءُ لأهْلِ السَّمَاءِ کَمَا تُضِیءُ النُّجُومُ لأهْلِ الْأَرْضِ أَلا طُوبَى لِمَنْ کَانَتِ الْمَسَاجِدُ بُیُوتَهُ أَلا طُوبَى لِعَبْدٍ تَوَضَّأَ فِی بَیْتِهِ ثُمَّ زَارَنِی فِی بَیْتِی أَلا إِنَّ عَلَى الْمَزُورِ کَرَامَهَ الزَّائِرِ أَلا بَشِّرِ الْمَشَّائِینَ فِی الظُّلُمَاتِ إِلَى الْمَسَاجِدِ بِالنُّورِ السَّاطِع ِیَوْمَ الْقِیَامَهِ»[۲۲]؛ رسول خدا (ص) فرمود: خدای متعال فرمود: آگاه باش که خانه هاى من در زمین مساجد هستند و براى اهل آسمان‌ها همچـون ستارگان براى اهل زمین مى درخشند؛ آگاه باش، خوشا به حال کسى که مساجد خانه هاى اوست [بیشتر وقت‌ها در مساجد، نمازهایش را مى خواند]؛ آگاه باش، خوشا به حال بنده ای که در خانهاش وضو بگیرد، سپس مرا در خانه ام زیارت کند؛ آگاه باش، بر زیارت شده واجب است که زائرش را تکریم کند؛ آگاه باش، به کسانى که در تاریکیها به مساجد مى روند بشارت بده به نور ساطع در روز قیامت.
۲۲٫ امام صادق(ع): «عَلَیْکُمْ بِإِتْیَانِ الْمَسَاجِدِ فَإِنَّهَا بُیُوتُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ وَ مَنْ أَتَاهَا مُتَطَهِّراً طَهَّرَهُ اللَّهُ مِنْ ذُنُوبِهِ وَ کُتِبَ مِنْزُوَّارِهِ فَأَکْثِرُوا فِیهَا مِنَ الصَّلَاهِ وَ الدُّعَاءِ وَ صَلُّوا مِنَ الْمَسَاجِدِ فِی بِقَاعٍ مُخْتَلِفَهٍ فَإِنَّ کُلَّ بُقْعَهٍ تَشْهَدُ لِلْمُصَلِّی عَلَیْهَا یَوْمَ الْقِیَامَهِ»[۲۳]؛ بر شما باد به رفتن به مساجد، به خاطر اینکه مساجد خانه هاى خداى متعـال در زمین هستند و کسى که با طهارت به سوى مساجد برود خداى متعال او را از گناهانش پاک مى کند و از زوارش نوشته مى شود، پس زیاد در مساجد نماز و دعا بخوانید و در مسجدهاى مختلف نماز بخوانید، چون که در روز قیامت هر مکانى شهادت براى نمازگزارش مى دهد.
۲۳٫ امام صادق(ع): «اِنَّ فِی التَّواره مَکتُوباً: اِنَّ بُیُوتی فِی الارض المِساجِدُ فَطُوبی لِمَن تَطَهَّرَ فی بَیتِهِ ثُمَّ زارَنی فی بَیتی وَ حَقُّ عَلَی المَزُورِ اَن یُکرِمَ الزّائِرَ»[۲۴]؛ در تورات نوشته شده است که خداوند می‌فرماید: مسجدها خانه های من در زمین هستند. خوشا به حال کسی که خود را در خانه اش تطهیر (وضوء) کند و بعد از آن مرا در خانه ام زیارت کند و حق زائر این است که میزبان او را محترم شمارد.
۲۴٫ امام صَّادِقُ(ع): «مَنْ مَشَى إِلَى الْمَسْجِدِ لَمْ یَضَعْ رِجْلَیْهِ عَلَى رَطْبٍ وَ لَا یَابِسٍ إِلاّ یُسَبِّحُ لَهُ إِلَى الأرَضِینَ السَّابِعَهِ»[۲۵]؛ هرکس به طرف مسجد برود، پایش را بر هیچ تر و خشکی نمی‌گذارد، مگر اینکه زمین تا طبقات هفت‌گانه اش برای او تسبیح می گویند.
۲۵٫ امام صادق(ع): «إِنَّمَاأُمِرَ بِتَعْظِیمِ الْمَسَاجِدِ لِأَنَّهَا بُیُوتُ اللَّهِ فِی الْأَرْضِ»[۲۶]؛ ابى بصیر میگوید: از امام صادق (ع) علّت تعظیم مساجد را پرسیدم؟ فرمودند: به خاطر اینکه مساجد، خانه هاى خداى متعال در زمین هستند.
۲۶٫ امام باقر(ع): «الْمَسَاجِدُ الْأَرْبَعَهُ الْمَسْجِدُ الْحَرَامُ وَ مَسْجِدُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ مَسْجِدُ بَیْتِ الْمَقْدِسِ وَ مَسْجِدُ الْکُوفَهِ یَا أَبَا حَمْزَهَ الْفَرِیضَهُ فِیهَا تَعْدِلُ حَجَّهً وَ النَّافِلَهُ تَعْدِلُ عُمْرَهً»[۲۷]؛ مسجدهاى (معروف) چهار تا هستند؛ مسجد‌الحرام (مکه)، مسجد‌النبى صلى الله علیه و آله (مدینه)، مسجد بیت المقدس (فلسطین)، مسجد کوفه (عراق)؛ انجام هر یک از نمازهاى واجب روزانه در هریک از آنها، ثواب و اجر حج واجب را دارد و به جا آوردن نماز مستحبى، اجر و ثواب عمره مفرده را دارد.
۲۷٫ امام عَلِی(ع): «صَلَاهٌ فِی بَیْتِ الْمَقْدِسِ تَعْدِلُ أَلْفَ صَلَاهٍ وَ صَلَاهٌ فِی الْمَسْجِدِ الْأَعْظَمِ مِائَهُصَلَاهٍ وَ صَلَاهٌ فِی مَسْجِدِ الْقَبِیلَهِ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ صَلَاهً وَ صَلَاهٌ فِی مَسْجِدِ السُّوقِ اثْنَتَا عَشْرَهَ صَلَاهً وَ صَلَاهُ الرَّجُلِ فِی بَیْتِهِوَحْدَهُ صَلَاهٌ وَاحِدَهٌ»[۲۸]؛ امیرالمومنین، على(ع) فرمود: نماز در مسجد بیت المقدس معادل هزار نماز؛ در مسجدجامع ( اعظم) صد نماز؛ در مسجد محله و قبیله بیست و پنج نماز؛ در مسجد بازار دوازده نماز؛ نماز شخص مسلمان در خانهاش معادل یک نماز، ثواب دارد.
۲۸٫ امام باقر(ع): «إِذَا دَخَلْتَ الْمَسْجِدَ وَ أَنْتَ تُرِیدُ أَنْ تَجْلِسَ فَلَا تَدْخُلْهُ إِلَّا طَاهِراً وَ إِذَا دَخَلْتَ فَاسْتَقْبِلِ الْقِبْلَهَ ثُمَّ ادْعُ اللَّهَ وَ اسْأَلْهُ وَ سَمِّ حِینَ تَدْخُلُهُ وَاحْمَدِ اللَّهَ وَ صَلِّ عَلَى النَّبِیِّ (ص)»[۲۹]؛ امام محمد باقر (ع) فرمود: هرگاه خواستى وارد مسجد شوى و آن‌جا بنشینى، طاهر باش و وضو بگیر و چون وارد شدى، رو به قبله باش، سپس خدا را بخوان و از او درخواست نما و به هنگام ورود بسم الله بر زبان آور و خدا را ثنا بگو و بر پیامبر (ص) درود بفرست.
۲۹٫ امام صادق(ع): «إِذَا دَخَلْتَ الْمَسْجِدَ فَأَدْخِلْ رِجْلَکَ الْیُمْنَى وَ صَلِّ عَلَى النَّبِیِّ وَ آلِهِ وَ إِذَا خَرَجْتَ فَأَخْرِجْرِجْلَکَ الْیُسْرَى وَ صَلِّ عَلَى النَّبِیِّ وَ آلِهِ»[۳۰]؛ هنگامى که خواستى وارد مسجد شوى، ابتدا پاى راستت را بگذار و بر پیامبر و آل او، درود بفرست و هنگام خروج ، ابتدا پاى چپ را بیرون بگذار و بر پیامبر و آل او درود بفرست.
۳۰٫ امام حسن مجتبی(ع): «إِذَا قَامَ إِلَى الصَّلَوهِ لَبِسَ أَجْوَدَ ثِیَابِهِ فَقِیلَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ لِمَ تَلْبَسُ أَجْوَدَ ثِیَابِکَ فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى جَمِیلٌ یُحِبُّ الْجَمَالَ فَأَتَجَمَّلُ لِرَبِّی وَ هُوَ یَقُولُ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ فَأُحِبُّ أَنْ أَلْبَسَ أَجْوَدَ ثِیَابِی»[۳۱]؛ خیثمه بن ابى خثیمه گفت: امام حسن (ع) هنگامى که به نماز برمی خاست، بهترین لباس‌هایش را می پوشید. به او گفتند: اى فرزند رسول خدا، چـرا بهترین لباس‌هایت را می پوشى؟ فرمود: خداوند زیباست و زیبایى رادوست دارد و من نیز خود را براى پروردگارم می آرایم، چه خداى تعالى فرماید: زینت خود را به هنگام عبادت در مسجد برگیرید. بنابراین، دوست دارم که بهترین لباسم را بپوشم.
۳۱٫ پیامبر اکرم(ص): «خِصَالٌ سِتٌّ مَا مِنْ مُسْلِمٍ یَمُوتُ فِی وَاحِدَهٍ مِنْهُنَّ إِلَّا کَانَ ضَامِناً عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْ یُدْخِلَهُ الْجَنَّهَ مِنْهَا رَجُلٌ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ الْوُضُوءَ ثُمَّ خَرَجَ إِلَى مَسْجِدِ الصَّلَاهِ فَإِنْ مَاتَ فِى وَجْهِهِ کَانَ ضَامِناً عَلَى اللَّهِ»[۳۲]؛ شش خصلت است که هر کس درآن حال بمیرد، خداوند عزوجل ضمانت نموده که او را در بهشت داخل کند: یکى از آن موارد، شخصى است که وضوى خویش را نیکو به جا آورده و به سوى مسجد و محل نماز حرکت کند و چون در راه، مرگ وى فرا رسد خداوند بهشت را براى او ضمانت نموده است.
۳۲٫ رسول خدا(ص): «ان الله تعالی، اذا انزل عاههً من السماء على اهل الارض صرفت عن عمار المساجد»[۳۳]؛ خداوند وقتى مرضى را از آسمان بر مردم فرود آورد آن را از بانیان مساجد دور بگرداند.
۳۳٫ پیامبر اسلام (ص): «مَا مِنْ یَوْمٍ إِلَّا وَ مَلَکٌ یُنَادِى فِى الْمَقَابِرِ مَنْ تَغْبِطُونَ فَیَقُولُونَ أَهْلَ الْمَسَاجِدِ یُصَلُّونَ وَ لَا نَقْدِرُ وَ یَصُومُونَ وَ لَا نَقْدِرُ»[۳۴]؛ در هر روز نوشتهای در قبرستان به مردهها خطاب می کند، غبطه چه کسانى را میخورید؟ آنها میگویند: غبطه اهل مساجد می خوریم، آنها نماز می خوانند و روزه می گیرند و ما توان انجام آنها را نداریم.
۳۴٫ امام حسن مجتبی(ع) فرمود: «اَهلُ المَسجِدِ زُوّارُ وَ حقٌ عَلَی المَزُورِ اَلتُّحفَهُ لِزائِرِهِ»[۳۵]؛ اهل مسجد زائر خدا هستند و بر صاحب خانه است که بر زائرش هدیه‌ای بدهد.
۳۵٫ پیامبر اکرم(ص): «بشّر المشائین فی ظلم اللیل الی المساجد بالنور التّام یوم القیامه»[۳۶]؛ بشارت باد کسانی را که در تاریکی شب به مساجد می‌روند، در روز قیامت، از نوری درخشنده در پیشاپیش خود برخوردارند.
۳۶٫ رسول خدا(ص) می فرماید: «إذا شهدت احداکنّ المسجد فلا تمس طیباً»[۳۷]؛ زنان هنگام حضور در مسجد، از بوی خوش استفاده نکنند.
۳۷٫ پیامبر اکرم(ص): «ما جَلَسَ قَومٌ فی مَسجدِ مِن مَساجِدِ اللهِ تَعالی یَتلُونَ کِتابَ اللهِ [و] یَتَدارَسُونَهُ اِلاّ تَنَزَّلَت عَلَیهِمُ السَّکینَهُ وَ غَشِیَتهُمُ الرَّحمَهُ وَ ذَکَرَهُمُ اللهُ فیمَن عِندَهُ»[۳۸]؛ قومی [با یکدیگر]در مسجدی از مساجد خداوند متعال برای تلاوت و آموختن قرآن ننشینند؛ مگر آنکه آرامش بر ایشان نازل و رحمت الهی شامل حال آنها شود. و خداوند از آنها در میان کسانی که نزد او هستند یاد می‌کند.
۳۸٫ پیامبر اکرم(ص): «اَلمَساجِدُ سُوقٌ مِن اَسواقِ الآخِرَهِ قِراهَا المَغفِرَهُ وَ تُحفَتُهَا الجَنَّهُ»[۳۹]؛ مساجد بازاری از بازارهای آخرتند. آمرزش [و بخشش] از وسایل پذیرایی آنها و هدیه آنها بهشت است.
۳۹٫ پیامبر اکرم(ص): «سَبعَهٌ یُظلُّهُمُ فی ظِلِّه یَومَ لاظِلَّ اِلاّ ظِلُّهُ: … رَجُلٌ قَلبُهُ مُتَعَلَّقٌ بالمَسجدِ اِذا خَرَجَ مِنهُ حَتّی یَعُودَ اِلیهِ»[۴۰]؛ هفت گروه در قیامت مورد توجه خدا قرار می گیرند…[که از جمله آنهاست]، شخصی که وقتی از مسجد خارج می شود تا زمان برگشت، توجهاش به مسجد باشد.
۴۰٫ امام صادق(ع): «لا یَرجِعُ صاحِبُ المَسجِدِ بِاِقَلّ مِن اِحدی ثَلاثِ خِصالٍ: اِمّا دُعاءٌ یَدعُو بِهِ یُدخِلُهُ الله بِهِ الجَنَّهَ وَ اِمّا دُعاءٌ یَدعوا بِهِ فَیصرِفُ اللهُ عَنهُ بِهِ بَلاءَ الدُّنیا…»[۴۱]؛ اهل مسجد به کمتر از یکی از سه ویژگی باز نمی‌گردد: یا دعایی می‌کند که خداوند به برکت آن، او را بهشت می برد، یا دعایی می کند که به سبب آن بلای دنیا را از او دور می کند و یا… . پی نوشت:
[۱] – عسکری اسلامپورکریمی، دانش آموخته حوزه علمیه قم، محقق و نویسنده، مدرس حوزه.
[۲]– بحارالانوار، ج۸۰، ص۳۷۳، باب فضل المساجد، ش۳۸٫
[۳]– مستدرک الوسائل، ج٣، ص٣۶١؛ بحارالانوار، ج٨١، ص۴؛ شیخ طوسی، الامالى، ص۱۳۹، قم، دارالثقافه، ۱۴۱۴ ق.
[۴]– وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۴۷۹، روایت ۵٫ حتّى رسول خدا (ص) در مقام تأکید بر این امر می فرمایند: «لاصَلَاهَ لِجَارِ الْمَسْجِدِ إِلاّ فِى مَسْجِدِهِ»؛ یعنی همسایه مسجد نمازش مقبول نیست، مگر در مسجد. (وسائل الشیعه، ج۳، ص۴۷۸، روایت ۱). این احادیث و ده‌ها روایت دیگر همه دلالت بر این دارد که نماز خواندن همسایه مسجد بدون عذر در غیر از مسجد کراهت دارد، و سیره و فتاواى فقهاى ما نیز رد طول تاریخ برگرفته از همین تأکیدها می‌باشد.
[۵]– مستدرک الوسائل، ج۳، ص ۳۷۲، باب ۱۲، حدیث۱٫
[۶]– وسائل الشیعه، ج۳، ص۵۵۳، باب ۶۷، روایت۱٫
[۷]– وسائل الشیعه، ج۳، ص۵۵۴؛ جامع الاحادیث، ج۴، ص۴۵۲؛ مستدرک الوسائل، ج۳، باب ۵۳، روایت ۱٫
[۸]– وسائل الشعه، ج۵ ، ص۴۶۰، باب ۱۶، روایت ۶۹۵۵ .
[۹]– بحارالانوار، ج۸، ص۱۴۴، باب ۲۳، روایت ۶۷ .
[۱۰] – همان، ج٣، ص۵۵۴.
[۱۱]– بحارالانوار، ج۷۷، ص۸۶٫
[۱۲] – وسائل الشیعه، ج٣، ص۴٨٠.
[۱۳]– وسایل الشیعه، ج۳، ص۴۸۱٫
[۱۴]– وسایل الشیعه، ج۳، ص۴۸۱٫
[۱۵]– کنز العمال، ج۷، ص۶۵۴٫
[۱۶]– همان، ص۶۵۵٫
[۱۷]– مستدرک الوسائل، ج۱، ص۲۲۶٫
[۱۸]– کنزالعمال، ج۷، ص۶۴۸٫
[۱۹]– وسائل الشیعه، ج۳، ص۵۰۹٫
[۲۰]– همان، ص.۵۰۷
[۲۱]– کافی، ج۸، ص۳۰۸؛ کنزالعمال، ج۱۱، حدیث شماره ۳۱۱۳۵٫
[۲۲]– وسائل الشیعه، ج۱، ص۳۸۲٫
[۲۳]– بحارالانوار، ج۸۰، ص۳۸۴٫
[۲۴] – وسائل الشیعه، ج٣، ص۴٨٢؛ بحارالانوار، ج۸۱، ص۶٫
[۲۵]– من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۳۳؛ بحارالانوار، ج٨۴، ص١٣.
[۲۶]– بحارالانوار، ج۸۱، ص۱۴٫
[۲۷]– وسائل الشیعه، ج۵، ص۲۹۰٫
[۲۸]– همان.
[۲۹]– تهذیب الأحکام، ج۳، ص۲۶۳٫
[۳۰]– بحارالانوار، ج۸۱، ص۲۳٫
[۳۱]– مستدرک الوسائل، ج۳، ص۲۲۶٫
[۳۲]– همان، ص۳۹۴٫
[۳۳]– نهج الفصاحه، حدیث ۶۸۲٫
[۳۴]– مستدرک الوسائل، ج۳، ص۳۶۳، باب ۳، روایت ۱۸٫
[۳۵] سید حسن شیرازی، کلمه الامام الحسن، ص۴۱، بیروت، دارالصادق، ۱۳۸۸ ق؛ علیرضا صابری یزدی، الحِکَمَ الزاهره، مترجم: محمد رضا انصاری، ص۱۵۰، چاپ اول، زمستان ۷۲، انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
[۳۶] – همان، ص۲۳۹، ح۷۲۰؛ سنن ابن ماجه، ج۱، ص۲۵۷، ح۷۸۱٫
[۳۷] – محی الدین بن شرف النووی، المجموع، ج۴، ص۱۹۹، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق ؛ صحیح مسلم، ج۲، ص۳۳٫
[۳۸] – مستدرک الوسایل، ج٣، ص٣۶٣.
[۳۹] – مستدرک الوسائل، ج٣، ص٣۶١؛ بحارالانوار، ج٨١، ص۴؛ شیخ طوسی، الامالى، ص۱۳۹، قم، دارالثقافه، ۱۴۱۴ ق.
[۴۰] – وسایل الشیعه، ج٣، ص۴٧١.
[۴۱] – همان، ج٣، ص۴٧٧.
