کسانی که دل در گرو محبت خدا نهاده‌اند، لحظه‌شماری می‌کنند تا با ورود به ماه رجب و بهره‌مندی از برکات آن، به درک فیوضات ماه عظیم شعبان موفق شوند و پس از آن بتوانند مدال لیاقت ورود به ضیافت الهی در ماه رمضان را دریافت کنند.
رعایت‌کنندگان حرمت ماه رجب و عاملان به اعمال آن را «رجبیون» می‌نامند. همانا که در قیامت فرشته‌ای ندا می‌دهد: «أین الرجبیون» کجایند افرادی که ماه رجب را محترم شمرده و اعمالی از آن را انجام داده‌اند.
ماه رجب جزو ماه‌های حرام محسوب شده و ماه هفتم سال قمری می‌باشد به همین خاطر است که آن را با نام رجب الفرد نیز معرفی کرده اند چرا که سه ماه از ماه‌های حرام پشت سر هم هستند، اما این ماه از آن‌ها جدا بوده و فرد است.
ماه رجب همچون ماه‌های رمضان و شعبان یکی از با فضیلت‌ترین ماه‌هایی است که تاکید بسیاری در روایات به آن شده است به قدری که آن را شهر اللّه الأصب یعنی ماه (سرای خداوند) نام گذاری کرده اند به خاطر اینکه در این ماه رحمت بزرگ خداوند بخشنده بر بندگانش سرازیر می‌شود، همچنین جالب است بدانید این ماه با نام «واصل» (بی سر و صدا) نیز شناخته می‌شود چراکه نبرد جنگ و جدل با مشرکان و مخالفان در آن منع شده است.
در حدیث قدسی آمده است: ماه رجب را ریسمانی بین خودم و بندگان مقرر کردم و هرکسی چنگی به آن بزند به وصال من می‌رسد.
مشروح تقویم و اعمال ماه رجب بنا بر منابع دینی به این شرح است:
روز اول: طبق برخی از روایات، روز ولادت امام محمد باقر (ع) در سال ۵۷ هجری.
روز سوم: روز شهادت امام علی النقی (ع) در سال ۲۵۴ هجری.
روز دهم: روز ولادت امام محمد تقی (ع) طبق بعضی از روایات.
روز سیزدهم: روز ولادت امیرمومنان علی بن ابی طالب (ع) در داخل کعبه؛ ۱۲ سال پیش از بعثت رسول خدا (ص).
روز پانزدهم: مطابق بعضی از روایات، روز وفات حضرت زینب کبری (س) در سال ۶۳ هجری.
روز هجدهم: روز وفات جناب ابراهیم، فرزند رسول خدا (ص).
روز بیست و پنجم: روز شهادت امام موسی بن جعفر (ع) در سال ۱۸۳ هجری.
روز بیست و ششم: مطابق روایتی، روز وفات حضرت ابوطالب (ع).
روز بیست و هفتم: بعثت پیامبر گرامی اسلام (ص).
همانطور که پیش از این گفته شد ماه رجب، شعبان و رمضان از جمله ماه‌های پرفضیلت‌ای می باشد که تعابیری از خاص بودن این ماه نسبت به دو ماه دیگر در بعضی روایات آمده و امتیاز ویژه‌ای به آن داده شده است تا جایی که ماه رجب «ماه خدا» نام گرفته و ماه شعبان «ماه پیامبر» و ماه مبارک رمضان «ماه امت».
اعمال مشترک ماه رجب
اعمالی که در اینجا نوشته شده مختص روزه خاصی نیست بلکه در تمامی روز‌های ماه رجب از اهمیت بالایی برخوردار است از جمله:
در تمام ماه رجب، این دعا را بخوانید: یا مَنْ یَمْلِکُ حَوآئِجَ السّآئِلینَ، ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصّامِتینَ، لِکُلِّ مَسْئَلَه؛ای که مالک حاجات خواستارانی و ای که نهاد خاموشان دانی برای هر خواسته ای، مِنْکَ سَمْعٌ حاضِرٌ وَجَوابٌ عَتیدٌ. اللّهُمَّ وَمَواعیدُکَ الصّادِقَهُ واَیادیکَ الفاضِلَهُ؛ از جانب تو گوشی شنوا و پاسخی آماده است خدایا به حق وعده‌های راستت و نعمت‌های بسیار، وَ رَحْمَتُکَ الواسِعَهُ فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَآلِ محمد؛ و رحمت وسیعت از تو خواهم که درود فرستی بر محمّد و آل محمد، واَنْ تَقْضِیَ حَوائِجی لِلدُّنْیا وَالاْخِرَهِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ؛ و حوایج دنیا و آخرتم را برآوری که به راستی تو بر هر چیز توانایی؛ و نیز به فرموده رسول خدا (ص): هر شخصی در ماه رجب ۱۰۰ مرتبه بگوید «أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لا إلهَ إِلاّ هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و در آخر صدقه‌ای کنار بگذارد، خداوند مغفرت و رحمت و مغفرت در کارش نصیب می‌کند و هر کس ۴۰۰ مرتبه آن را بگوید فضیلت شهیدان را دارد؛ و نیز فرموده اند:هر شخصی هزار مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّه» در ماه رجب بگوید، حسنات و ثواب فراوانی از سوی خداوند بر او نوشته می‌شود.
در یکی از روایات نقل شده است: «هر کس در ماه رجب، در زمان صبح، ۷۰ مرتبه و شب همچنین ۷۰ مرتبه بگوید اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ اِلَیْهِ و بعد از آن، دستان خود را بلند کرده و بگوید أَللّهُمَّ اغْفِرْ لی وَ تُبْ عَلَیَّ چنانچه در همان ماه رجب بمیرد، رضایت و خشنودی خداوند از آن او خواهد بود…».
در طول این ماه هزار مرتبه بگویید «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ ذَاالْجَلالِ وَ الاْکْرامِ مِنْ جَمیعِ الذُّنُوبِ وَالاْثامِ» تا خداوند رحمان و رحیم آمرزشش را برایتان نشان دهد.
در ماه رجب «سیّد بن طاووس» در «اقبال» فضیلت زیادی برای خواندن سوره «قل هو الله احد» نقل کرده است و از رسول خدا (ص) روایت کرده که هر کس در ماه رجب با نیتی خالص، ۱۰ هزار بار سوره «قل هو الله احد» را بخواند، در حالی که مثل روزی که از مادر متولد شده و از گناه مبرا شده است وارد عرصه قیامت می‌شود و ۷۰ فرشته از او استقبال کرده و به او وعده بهشت را می‌دهند.
همچنین از آن حضرت ذکر شده است که پاداش قابل توجهی برای هزار و یا صد بار خواندن سوره «قل هو الله احد» در این ماه در نظر گرفته شده است.
از رسول خدا (ص) در روایتی آمده است که آن حضرت فرمود: «هر که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد و چهار رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت با یک سلام) و در رکعت اول ۱۰۰ مرتبه «آیه الکرسی» بخواند و در رکعت دوم ۲۰۰ مرتبه «قل هو الله احد»، قبل از اینکه بمیرد خود را در بهشت نظاره می‌کند و یا حتی کسی دیگر جای او را در بهشت می‌بیند (و برای او تعریف می‌کند)».
اعمال مخصوص لیله الرّغائب (شب آرزوها)
اولین شب جمعه ماه رجب را شب ارزو‌ها یا لیله الرغائب نامیده اند که فضیلت‌های زیادی برای آن در روایات آمده است. آن چنان که روایت داریم در این شب در‌های رحمت الهی به روی زمینیان باز شده است و در بزم دعا و نیایش زمینیان عرشیان هم خود را رسانده و حضور پیدا کردند تا سهمی از این برکت ببرند. در روایتی که از رسول خدا درباره فضیلت ماه رجب بیان امده، حضرت فرمودند: «از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید که فرشتگان آن را «لیله الرغائب» نامیدند.»
از سوی رسول خدا (ص) اعمالی برای آن شب به این کیفیت بیان شد: «که روز پنج شنبه اول ماه را روزه بگیرید؛ و به محض رسیدن شب جمعه، میان نماز مغرب و عشا ۱۲ رکعت نماز بگذارید (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت از آن، یک مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «إنا انزلناه» و ۱۲ مرتبه «قل هو الله احد» را بخوانید. پس از اتمام نماز ۷۰ مرتبه بگویید:أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد النَّبِیِّ الاُْمِّیِّ وَ عَلی آلِهِ آنگاه به سجده می‌روید و ۷۰ بار بگویید: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ» و بعد سر از سجده برمی دارید و ۷۰ بار می‌گویید: «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أنْتَ العَلِیُّ الاْعْظَمُ» بار دیگر نیز به سجده بروید و ۷۰ مرتبه بگویید: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ» آنگاه حاجتتان راکنید که ان شاءالله برآورده خواهد شد.
در فضیلت این اعمال رسول خدا (ص) فرمود: «کسی که چنین نمازی را بخواند، خداوند همه گناهانش را بیامرزد…»
تاکید بسیاری در انجام «عمره»، در ماه رجب شده است چرا که فضیلت بسیاری دارد. بر اساس روایات اهل بیت (ع) فضیلت «عمره» در ماه رجب هم ردیف حج (تمتع) می‌باشد.
از امام صادق (ع) روایت آمده است: «اَفْضَلُ الْعُمْرَهِ، عُمْرَهُ رَجَب؛ با فضیلت‌ترین عمره، عمره در ماه رجب است».
اعمال خاص شب اول ماه رجب
انجام دادن اعمالی در این شب بسیار با ارزش می‌باشد، و در روایات بسیاری انجام آن‌ها تاکید شده است.
اول: از رسول خدا (ص) نقل شده است که هنگامی که هلال ماه رجب را رویت می‌کرد، این دعا را می‌خواند: اَللّهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالاَْمْنِ وَ الاْیمانِ، وَ السَّلامَهِ وَ الاِْسْلامِ، رَبّی وَ رَبُّکَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ؛ خدایا این ماه را بر ما نو کن به امنیت و ایمان و سلامت و دین اسلام پروردگار من و پروردگار تو (ای ماه) خدای عزوجل است؛
همچنین از آن حضرت نقل شده است که وقتی هلال ماه رجب را می‌دید، می‌فرمودند: اَللّهُمَّ بارِکْ لَنا فی رَجَب وَ شَعْبانَ، وَ بَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَ اَعِنّا عَلَی الصِّیامِ وَ الْقِیامِ، وَ حِفْظِ اللِّسانِ، وَ غَضِّ الْبَصَرِ، وَ لا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ؛ خدایا برکت ده بر ما در ماه رجب و شعبان و ما را به ماه رمضان برسان و کمکمان ده برای گرفتن روزه و شب زنده داری و نگهداری زبان و پوشیدن چشم و بهره ما را از آن ماه تنها گرسنگی و تشنگی قرار مده.
دوم: غسل کردن
روایتی از رسول خدا (ص) توسط مرحوم «سیّد بن طاووس» در کتب «عبادات» یافت شده بود که آن حضرت فرمود: «هر کس درک کند ماه رجب را و در اول، وسط و آخر آن، غسل کند همانند روزی که از مادر متولد شده، از گناهان خارج گردد (و پاک شود).»
سوم: در این شب عزیز تاکید بسیاری بر خواندن زیارت امام حسین (ع) شده است.
چهارم: پس از نماز مغرب، ۲۰ رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک بار سوره «حمد» و یک بار سوره «توحید» بخواند. رسول خدا (ص) در پاداش این عمل فرمود: هر کس چنین کند، به خدا سوگند خودش، خانواده اش، مالش و فرزندانش محفوظ بمانند و از عذاب قبر پناه داده شود… و در قیامت به سرعت از صراط عبور خواهد کرد.
پنجم: پس از نماز عشا، دو رکعت نماز به جا آورد، در رکعت اول «حمد» و «الم نشرح» را یک مرتبه و سوره «قل هو الله احد» را سه مرتبه خوانده و در رکعت دوم، سوره‌های «حمد»، «اَلَم نشرح»، «قل هو الله احد» و «معوّذتین» (سوره‌های ناس و فلق) را یک بار بخواند و پس از سلام ۳۰ مرتبه بگوید: «لا اله الاّ الله» و ۳۰ مرتبه «صلوات» بفرستد.
رسول خدا (ص) فرمود: هر کسی که این عمل را بجا بیاورد، خداوند گناهانش را ببخشد و از گناه پاک و مبرا می‌شود.
ششم: ۳۰ رکعت نماز خوانده، (هر دو رکعت به یک سلام) در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و یک مرتبه «قل یا ایّها الکافرون» و سه مرتبه «قل هو الله احد» را بخواند. در روایتی رسول خدا (ص) فرمود: هر مرد و زن مومنی چنین کند، خداوند تمام گناهان کوچک و بزرگ وی را می‌آمرزد و تا سال بعد، خداوند نامش را در فهرست «نمازگزاران» می‌نویسد و از نفاق پاک می‌شود.
هفتم: احیای شب اول ماه: «شیخ طوسی» در «مصباح المتهجّد» از امام صادق (ع) از جدش از امیر مؤمنان علی (ع) نقل کرده است که آن حضرت علاقه داشت که در چهار شب از شب‌های سال، فارغ از هر چیز، به عبادت بپردازد شب اوّل ماه رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان.
از امام صادق (ع) در یک حدیث دیگر نقل شده است که: «تا می‌توانی بر احیای شب‌های عید فطر، عید قربان و… شب اول رجب مراقبت کن».
هشتم: خواندن دعایی که از امام جواد (ع) نقل شده است که فرمود: مستحب می‌باشد در اولین شب رجب، انسان با این کلمات، دعا کند: اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِاَنَّکَ مَلیکٌ، وَاَنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء مُقْتَدِرٌ، وَاَنَّکَ ما تَشآءُ مِنْ أَمْر یَکُونَ، خدایا از تو خواهم بواسطه آن که تو فرمانروایی و تو بر هر چیز توانایی و تو هر کاری را بخواهی می‌شود.
اَللّهُمَّ اِنّی اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّد نَبِیِّ الرَّحْمَهِ، صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، خدایا من بسویت رو کنم بوسیله پیامبرت محمّد پیامبر رحمت درود تو بر او و آلش
یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللهِ، اِنّی اَتَوَجَّهُ بِکَ اِلَی اللهِ رَبِّکَ وَرَبِّی لِیُنْجِحَ بِکَ طَلِبَتی، ای محمّد‌ای رسول خدا براستی من به تو رو آورده ام برای رفتن به درگاه خدا پروردگار من و تو تا بلکه بوسیله تو حاجت روا گردم…
اعمال مخصوص برای شب سیزده رجب
به فرموده امام صادق (ع): «خداوند به این امت سه ماه ارزشمند بخشیده است که به امت‌های پیشین عطا نکرده بود و آن ماه ها، رجب، شعبان و ماه رمضان است و سه شب نیز به این امت عنایت کرد که به امت‌های قبل نبخشیده بود و آن شب‌های سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه است و همچنین سه سوره (بافضیلت و پرمحتوا) به این امت عطا کرد که به امّت‌های سابق نداده بود و آن سوره‌های «یس»، «مُلک» و «توحید» است، از این رو هر کس که میان این سه فضیلت جمع کند، میان بهترین عطا‌های این امّت جمع کرده است».
پرسشی از امام (ع) شد که: «چگونه می‌توان میان آن‌ها جمع کرد؟»
ایشان فرمود: «در لیالی بیض (سه شب مزبور) در این سه ماه نماز بخواند. به این صورت که «در شب سیزدهم، دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعتی پس از سوره «حمد» این سه سوره (یس، ملک و توحید) را بخواند، و در شب چهاردهم، چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعتی «حمد» و «یس» و «ملک» و «توحید» را بخواند و در شب پانزدهم، شش رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و همان سوره‌ها را در هر رکعت بخواند».
از اثار و برکت این نماز‌ها امام (ع) فرمودند: «هر کس چنین کند فضیلت این سه ماه را به دست آورده و خداوند همه گناهانش را جز شرک می‌آمرزد».
اعمال روز سیزدهم ماه رجب
ولادت امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) مصادف سیزدهمین روز ماه رجب می‌باشد و اولین روز از ایام البیض است. در این روز، و دو روز بعد، روز گرفتن توصیه شده است چرا که ثواب بسیاری دارد و هر کس که بخواهد عمل «امّ داوود» را انجام دهد بایستی این روز را روزه بدارد.
اعمال روز چهاردهم ماه رجب
پاداش فراوانی برای روزه گرفتن در این روز مقرر شده است در روایتی از رسول خدا (ص) می‌خوانیم: «هرکس که روز چهاردهم ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند پاداشی به وی عنایت کند که نه چشمی دیده و نه گوشی شنیده و نه بر قلبی خطور کرده باشد…»
اعمال پانزدهمین شب و روز ماه رجب
از این شب به بزرگی یاد شده است و انجام اعمالی در این شب ارزش بسیار بالایی دارد که به شرح زیر است:
اوّل: غسل.
دوم: شب زنده داری و احیا یکی از ارزشمندترین اعمال این شب است.
سوم: خواندن زیارت امام حسین (ع) چراکه در بسیاری از روایات در شب و روز نیمه رجب مورد سفارش زیادی قرار گرفته است.
چهارم: خواندن ۶ رکعت نماز (هر دو رکعت با یک سلام) و در هر رکعتی «حمد» و «یس» و «ملک» و «توحید» را بخواند.
پنجم: بجا آوردن ۳۰ رکعت نماز، که در هر رکعت یک مرتبه «حمد» و ۱۰ مرتبه سوره «توحید» را بخواند، در روایتی از رسول خدا (ص) اجر و ثواب زیادی برای این نماز عنوان شده است.
ششم: خواندن۱۲ رکعت نماز (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک بار «حمد» و یک بار «سوره» را می‌خوانی و پس از پایان نماز‌ها هر یک از سوره‌های «حمد»، «فلق»، «ناس»، «توحید» و «آیه الکرسی» و همچنین سوره «قدر» را چهار مرتبه می‌خوانی و پس از آن، چهار مرتبه می‌گویی:سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لاَ اِلهَ إِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَر، سپس می‌گویی:أللّهُ أللّهُ رَبِّی، لا أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً، ما شاءَ اللهُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّهَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ.
اعمال نیمه رجب
در این روز مبارک چند عمل آمده است که انجام ان‌ها بسیار تاکید شده و فضیلت بالایی دارد:
۱- غسل کردن.
۲- خواندن زیارت امام حسین (ع)؛ در روایتی از محمد بن ابی نصر آمده است که از امام رضا (ع) سوال کردم: «در چه ماهی زیارت امام حسین (ع) بهتر است؟» فرمود: «در نیمه رجب و نیمه شعبان».
۳- خواندن نماز جناب سلمان (همان گونه که در اعمال روز اوّل ماه رجب گذشت).
اعمال امّ داوود
از با اهمیت‌ترین اعمالی که در روز نیمه رجب یعنی پانزدهم رجب، اجر و پاداش زیادی دارد عمل و دعای “ام داوود ” می‌باشد که بنابر روایت از علامه مجلسی: «شیخ صدوق، سیدبن طاووس شیخ طوسی» با استناد به روایات معتبر به نقل آن پرداخته اند.
اگر کسی حاجت یا نیازی داشته باشد یا بخواهد از شر دشمنانش خلاص شود یا برای برطرف کردن غم و اندوهش می‌تواند یه دعای ام داوود متوسل گردد. (به گفته‌ی «علامه مجلسی» در کتاب «زاد المعارف» بار‌ها این عمل به اثبات رسیده است)
اعمال شب بیست و هفتم ماه رجب مصادف با (شب بعثت)
همه‌ی روز‌های ماه رجب بسیار ارزشمند هستند از جمله شب مبعث پیامبر اکرم که شب بسیار پر خیر و برکت و مهمی است.
این شب نیز دارای اعمالی است که انجام آن‌ها با ثواب و پاداش زیادی همراه است و همچنین بجا آوردنشان مستحب می‌باشد.
اول: از اعمال مستحبی که در این شب انجام می‌شود می‌توان به غسل کردن اشاره کرد.
دوم: در کتاب «مصباح المتهجد» شیخ طوسی سخنی از امام جواد را روایت می‌کند:که آن حضرت فرمود: در ماه رجب شبی وجود دارد که از تمام آنچه که خورشید بر آن می‌تابد بهتر و نیکوتر است و آن شب بیست و هفتم ماه رجب است که در بامداد این شب رسول اکرم به پیامبری برگزیده شدند و از ما مسلمانان هر کس در این شب عملی انجام دهد به اندازه‌ی ۶۰ سال اجر و پاداش دریافت خواهد کرد.
از امام جواد سوال کردند:کدام عمل در شب بعث از ثواب بیشتری بر خوردار است؟
فرمودند: بعد از اینکه نماز عشا را به جا آوردی و در وقت خواب، خوابیدی قبل از نیمه شب، یا بعد از نیمه‌ی شب، از خواب بلند شو و ۱۲ رکعت نماز بخوان. در هر رکعت، ابتدا سوره‌ی «حمد» و یک سوره از سوره‌های کوچک مفصل را بخوان؛ و بعد در هر دو رکعتی که سلام را دادی بنشین و هفت مرتبه سوره‌ی «حمد» و هفت مرتبه «معوذتین» یعنی سوره‌های «ناس و فلق» و سوره‌های «توحید» و «کافرون» و سوره «قدر» و «آیت الکرسی» را هر کدام هفت بار بخوان و بعد هر خواسته‌ای از خداوند مهربان داشتی طلب کن. تا خداوند مهربان نیز خواسته ات را اجابت نماید.
سوم: دوازده رکعت نماز که چگونگی ادای آن در اعمال شب نیمه رجب ذکر شده است.
چهارم: از برترین اعمال دیگر این شب گرانقدر زیارت حضرت علی (ع) می‌باشد که برای آن حضرت سه زیارت ذکر شده است.
اعمال روز بیست و هفتم ماه رجب
بیست هفتم ماه رجب همان روز بعث پیامبر گرامی ما مسلمانان می‌باشد که روز بسیار گرانقدر و با ارزشی برای ما مسلمانان و شیعیان می‌باشد.
امام صادق در روایتی روز مبعث را از بزرگترین و پاکترین عید‌ها معرفی کرده است حکمای دینی ما برای این روز اعمال خاصی نقل کرده اند از جمله:
اول: غسل کردن که در این روز مستحب و اجر زیادی دارد.
دوم: روزه گرفتن روز بیست و هفتم رجب، یکی از چهار روزی است که روزه گرفتن در آن روز بسیار پر فضیلت بوده و اجر و ثواب زیادی نیز به همراه دارد.
در روایتی از امام صادق نقل شده است که اگر شخصی در روز بیست و هفت رجب روزه بگیرد خداوند برای او اجر و پاداش ۷۰ سال را در نظر می‌گیرد.
سوم: صلوات فرستادن
امام صادق می‌فرمایند: در این روز مبارک روزه بگیرید و به پیامبر و اهل بیتش صلوات بی شمار بفرستید.
چهارم: زیارت امام علی و پیامبر اکرم (ص) می‌باشد.
پنجم: به جا آوردن ۱۲ رکعت نماز است.
«ریّان بن صلت» روایت می‌کند: امام محمد تقی وقتی که در بغداد سکونت داشتند روز پانزدهم رجب را همراه با اصحابشان روزه می‌گرفتند و بعد می‌فرمودند ۱۲ رکعت هم نماز به جا بیاورید و سوره‌های «حمد و سوره» را بخوانید و وقتی که نمازتان تمام شد سوره‌های حمد و توحید و معوذتین «فلق و ناس» را چهار بار بخوانید و بعد چهار بار بگویید: لا اِلهَ اِلاَّالله و اللهُ اَکبَرُ، وَسُبحانَ اللهِ وَالحَمدُلِلّه، وَلا حَولَ و لاقُوهِ اِلابالله العَلی العَظیم و چهار دفعه: اللهُ اللهُ رَبِّی لا اُشْرِکُ بِهِ شَیْا و چهار بار: لا اُشْرِکُ ِبربی اَحداً.
ششم: ۱۲ رکعت نماز دیگر: «شیخ طوسی» از حسین بن روح این چنین نقل می‌کند: که در روز بیست و هفتم رجب خواندن ۱۲ رکعت نماز مستحب است و طریقه‌ی خواندنش به این گونه است که در هر رکعت حمد و هر سوره‌ای که خواستید بخوانید و بعد از هر دو رکعت سلام نماز را می‌خوانید:اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذی لَمْ یَتَّخِذْ وَلَداً، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فی الْمُلْکِ، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِیٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً، یا عُدَّتی فی مُدَّتی یا وَلیّی فی نِعْمَتی، یا غِیاثی فی رَغْبَتی، یا نَجاحی فی حاجَتی یاحافِظی فی غَیْبَتی، یاکافِیَّ (کافِیَ) فی وَحْدَتی، یااُنْسی فی وَحْشَتی اَنْتَ السّاتِرُ عَوْرَتی فَلَکَ الْحَمْدُ، وَ اَنْتَ الْمُقیلُ عَثْرَتی فَلَکَ الْحَمْدُ وَاَنْتَ الْمُنْعِشُ صَرْعَتی فَلَکَ الْحَمْدُ، صَلِّ عَلی مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاسْتُرْ عَوْرَتی، وَ آمِنْ رَوْعَتی، وَ اَقِلْنی عَثْرَتی، وَ اصْفَحْ عَنْ جُرْمی، وَتَجاوَزْ عَنْ سَیِّئاتی فی اَصْحابِ الْجَنَّهِ، وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذی کانُوا یُوعَدُونَ.
وقتی که نماز و دعا تمام شد هر کدام از سوره‌های حمد، کافرون، آیت الکرسی، اخلاص، معوذتین، و انا انزلنا را هفت بار می‌خوانید. بعد هفت دفعه هم می گویید:”لا اِلهَ اِلا الله و الله اکبر، و سبحان الله و لا حَْولِ و لا ُُقوه الا بالله “؛ و بعد هفت مرتبه هم می‌گویید:”اللهُ اللهُ رَبی لا اُشْرِک بِهِ شَیْا ” و بعد از تمام شدن آن از خداوند هر خواسته‌ای داشتید بخواهید تا خداوند نیز خواسته تان را اجابت نماید.
هفتم: وقتی که امام هفتم شیعیان موسی بن جعفر در روز ۲۷ رجب سنه‌ی ۱۷۹ هجری از مدینه به طرف بغداد در حرکت بودند این دعا را تلاوت کردند: یا مَنْ اَمَرَ بِالْعَفْوِ وَالتَّجاوُزِ، وَضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَالتَّجاوُزَ، یا مَنْ عَفی وَتَجاوَزَ، اُعْفُ عَنّی وَتَجاوَزْ یا کَریمُ، اَللّهُمَّ وَقَدْ اَکْدَی الطَّلَبُ، وَاَعْیَتِ الْحیلَهُ وَالْمَذْهَبُ، وَدَرَسَتِ الاْمالُ، وَانْقَطَعَ الرَّجآءُ اِلاَّ مِنْکَ، وَحْدَکَ لا شَریکَ لَکَ …
اعمال آخرین روز ماه رجب
در روز آخر ماه رجب نیز بهتر است که نماز جناب سلمان ادا شود. البته روزه گرفتن نیز در این روز از اجر بسیاری برخوردار است. امام رضا در این مورد فرموده اند: “خداوند گناهان بنده‌ای را که در روز آخر ماه رجب روزه بگیرد را مورد آمرزش و بخشش قرار می‌دهد”.
فضیلت و برتری ماه رجب
ماه رجب یکی از ماه‌های حرام قمری است که شروع و ادامه دادن نبرد و پیکار در این ماه با دشمنان اسلام حرام است و جنایت و ارتکاب قتل نیز در این ماه دیه سنگینی شامل می‌شود. رسول خدا ماه رجب را «ماه أصَبّ» نام نهاده چرا که در این ماه در‌های رحمت خداوند بر روی بندگان شایسته‌ی وی باز می‌شود.
در مورد روز‌های ماه رجب که چقدر با فضلیت است هرچه اشاره کنیم باز هم کم است از این ماه به عنوان ماه عبادت و خودسازی یاد می‌شود که در این قسمت به چند مورد از آن می‌پردازیم.
۱ ـ مرحوم «شیخ صدوق» به استناد از روایات معتبر از امام صادق نقل می‌کند که در آخرین روز‌های ماه رجب بود که یکی از اصحاب امام صادق نزد وی آمد امام از آن مرد سوال کرد که آیا در این ماه روزه گرفته ای؟ آن مرد گفت:نه امام صادق فرمود:این ماه، ماه بسیار عزیزی است آنقدر در این ماه ثواب از دست داده‌ای که حد و اندازه ندارد خداوند ماه رجب را نسبت به سایر ماه‌ها برتری خاصی بخشیده است هر کس در این ماه روزه بگیرد از اجر و ثواب ویژه‌ای برخوردار خواهد شد. آن مرد گفت: اگر در روز‌های باقیمانده روزه بگیرم به ثواب می‌رسم؟ امام فرمودند: بله سپس فرمودند که هر کس سه روز آخر ماه رجب را روزه بگیرد خداوند او را از سکرات مرگ رهایی می‌بخشد عذاب و فشار قبر را بر او کم می‌کند و از صراط مستقیم به سلامت عبورش می‌دهد و از آتش دوزخ دورش می‌کند.
۲ ـ در احادیث آمده است که نهری در بهشت برین جاری است که آبش از شیر سفید‌تر و مزه اش از عسل شیرین‌تر است هر کس فقط یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد از آن خواهد نوشید اسم این نهر «رجب» می‌باشد.
۳ ـ حدیث دیگر از رسول خدا نقل شده است که ایشان فرموده اند: اگر کسی می‌خواهد که خداوند مهربان از او خشنود و راضی باشد و از خشم و غضب الهی دور باشد و در‌های جهنم به روی او بسته شود یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد.
۴ ـ گفتیم ماه رجب ماه پر خیر و برکتی است ماهی است که با انجام چند عمل مجوز ورود به بهشت برای هر کسی صادر می‌شود و در‌های رحمت و بخشش الهی به روی هر کسی باز می‌شود هر کس سه روز از این ماه عزیز (روز‌های پنج شنبه، جمعه، و شنبه) را روزه بگیرد ثواب بیشتری برایش دارد البته ماه‌های حرام جزو ما‌های ارزشمند هستند. رسول خدا (ص) می‌فرمایند: اگر کسی به هر علتی نتوانست در این ماه روزه بگیرد با خواندن روزانه‌ی این تسبیحات می‌تواند ثواب روزه گرفتن را کسب کند هر روز صد مرتبه در روز رجب خوانده شود: «سُبْحانَ اللهِ الْجَلیلِ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِی التَّسْبیحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ الاَْعَزِّ الاَْکْرَمِ، سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّهَ وَهُوَ لَهُ اَهْلٌ» پاک و منزه است خدای بزرگ، پاک و منزه است آن که تنزیه و تسبیح جز برای او شایسته نیست، پاک و منزه است خدای برتر و کریم‌تر، پاک و منزه است آنکه لباس عزت در بر دارد و شایسته آن است.
